Spoedwet inzake tijdelijke digitale besluitvorming voor decentrale overheden
31-03-2020
Op 27 maart 2020 heeft de ministerraad ingestemd met een wetsvoorstel inzake tijdelijke digitale besluitvorming voor decentrale overheden. Het is essentieel dat de besluitvorming tijdens de coronacrisis door kan blijven gaan en de openbaarheid gewaarborgd blijft. De Spoedwet maakt het binnenkort voor decentrale overheden mogelijk digitaal te vergaderen en besluiten te nemen.
Weliswaar vallen vergaderingen van gemeenten, provincies en waterschappen niet onder het evenementenverbod en kunnen daarom fysiek doorgang blijven vinden mits 1,5 meter afstand tussen de leden bewaard wordt. De deuren van bijvoorbeeld een raadsvergadering kunnen tijdens de coronacrisis gesloten worden voor publiek (artikel 23, tweede lid, Gemeentewet). Artikel 125 van de Grondwet vereist openbaarheid van de vergaderingen van gemeenteraden en provinciale staten, zoals vervat in artikel 23 van de Provinciewet en 20 van de Gemeentewet. Ook voor waterschappen geldt dit vereiste ingevolge artikel 35 van de Waterschapswet. Daarom is het een voorwaarde dat de raadsvergadering met een openbare videoverbinding voor het publiek toegankelijk wordt gehouden, zodat de openbaarheid behouden blijft. Het is echter niet voor elk bestuursorgaan mogelijk deze 1,5 meter afstand-maatregel in acht te nemen en tegelijkertijd aan het wettelijk quorum voor besluitvorming te voldoen (ingevolge bijvoorbeeld artikel 29, eerste lid, van de Gemeentewet).
Onder de huidige wetgeving is digitale beraadslaging mogelijk, maar digitale besluitvorming (stemmen op afstand) niet. Indien in de digitale raadsvergadering van een gemeente om stemming verzocht wordt, moet de stemming onder de huidige wetgeving uitgesteld worden tot de eerstvolgende fysieke raadsvergadering. De Gemeentewet gaat namelijk uit van besluitvorming in een fysieke raadsvergadering. Het ‘ter vergadering aanwezig zijn’ zoals geformuleerd in artikel 32, tweede lid, Gemeentewet komt namelijk neer op lijfelijk in de vergadering aanwezig zijn.
De Spoedwet tijdelijke digitale besluitvorming gaat hier verandering in brengen. De precieze invulling van de wet is nog niet bekend. Waarschijnlijk zal het quorumvereiste en het vereiste van openbaarheid ook ingeval van digitaal vergaderen van kracht blijven. Ook zal de burgemeester waarschijnlijk op dezelfde gebruikelijke wijze een openbare kennisgeving van de raadsvergadering doen (artikel 19, eerste lid, van de Gemeentewet) en de stukken ter inzage leggen (artikel 19, tweede lid, van de Gemeentewet). Het is daarnaast aannemelijk dat de Spoedwet digitaal vergaderen vereist dat de leden van de gemeenteraden, provinciale staten en het algemeen bestuur van waterschappen in de digitale vergaderingen voor elkaar en het publiek duidelijk herkenbaar zijn.
De Spoedwet tijdelijke digitale besluitvorming zal op korte termijn in werking treden. Wanneer precies is nog niet bekend. Op het moment ligt het wetsvoorstel ter advies bij de Afdeling advisering van de Raad van State. Hierna zal het wetsvoorstel behandeld worden in de Tweede Kamer. Minister Knops heeft aan de Tweede Kamer gevraagd het wetsvoorstel zo snel mogelijk te behandelen en indien mogelijk op 1 april 2020 daarover te stemmen.
Dit is een Legal Update van Monique Rus-van der Velde.
