Vijf zaken die iedere MSB-bestuurder moet weten over de per 1 juli 2020 verplichte cliëntenraad
Medisch specialistische bedrijven moeten per 1 juli 2020 een cliëntenraad instellen als zij voldoen aan de voorwaarden uit de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (Wmcz 2018). Zo'n cliëntenraad krijgt ingrijpende bevoegdheden ten aanzien van de bedrijfsvoering van een MSB.
Hieronder hebben wij de vijf belangrijkste zaken voor u op een rij gezet. Daarnaast hebben wij een infographic ontwikkeld waarin de veranderingen die per 1 juli 2020 zijn ingedaan worden weergeven. Ook is er een podcast beschikbaar over de Wmcz 2018.
1. Moet een MSB een cliëntenraad instellen?
Een MSB moet een cliëntenraad instellen als het bedrijfsmatig Zvw-zorg verleent of zorg verleent waarbij BIG-geregistreerden zijn betrokken. In beide gevallen moeten bij die zorgverlening tenminste tien natuurlijke personen zijn betrokken. Als binnen uw MSB grote vakgroepen bestaan, is het dus mogelijk dat ook die vakgroepen een eigen cliëntenraad moeten instellen. In hoeverre uw MSB en/of vakgroepen aan deze eisen voldoen, hangt af van de juridische constructie waarin het relevante zorgaanbod plaatsvindt. Bij die beoordeling zal onder meer moeten worden gekeken naar de inhoud van de overeenkomst met het ziekenhuis, de statuten van het MSB en de contractuele verhouding tussen het MSB en de vrijgevestigden.
2. Kan het MSB bepalen wie er in de MSB-cliëntenraad zit?
Welke personen tot lid van de cliëntenraad kunnen worden benoemd, moet worden opgenomen in de medezeggenschapsregeling die het MSB moet opstellen. Deze personen zullen redelijkerwijs representatief moeten kunnen worden geacht voor de patiëntpopulatie van het MSB en redelijkerwijs in staat moeten kunnen worden geacht om de gemeenschappelijke belangen van de MSB-patiënten te behartigen. In deze medezeggenschapsregeling moet ook zijn geregeld hoeveel leden de cliëntenraad heeft, hoe de leden worden benoemd, hoe ze worden ontslagen en hun zittingsduur. De Federatie Medisch Specialisten (FMS) heeft modelregelingen opgesteld, waarin deze onderwerpen zijn geregeld. Bij de eerste keer vaststellen van de medezeggenschapsregeling heeft het MSB de instemming nodig van een representatief te achten delegatie of organisatie van patiënten. Dat kunnen bijvoorbeeld de personen zijn die zitting nemen in de eerste cliëntenraad. Als het MSB de medezeggenschapsregeling hierna wil aanpassen, is instemming van de cliëntenraad nodig.
3. Welke bevoegdheden heeft de MSB-cliëntenraad?
- Betrokken bij de voorbereiding van besluiten: de MSB-cliëntenraad moet worden betrokken bij de voorbereiding van besluiten over onder meer een wijziging van de doelstelling of grondslag van het MSB en een fusie of duurzame samenwerking waar het MSB bij is betrokken.
- Adviesrol: de MSB-cliëntenraad moet in de gelegenheid worden gesteld advies uit te brengen over voorgenomen besluiten over onder meer een profielschets voor de benoeming van de MSB-bestuursleden en de vaststelling van de begroting en de jaarrekening van het MSB.
- Instemmingsrecht: de MSB-cliëntenraad moet om instemming worden gevraagd over elk voorgenomen besluit over de medezeggenschapsregeling tussen het MSB en de cliëntenraad en de selectie en benoeming van personen die de cliëntenraad onafhankelijk ondersteuning zullen verlenen.
- Ongevraagd advies geven: de MSB-cliëntenraad moet in de gelegenheid worden gesteld ongevraagd advies te geven over onderwerpen die voor de cliënten van belang zijn. Het MSB moet zo spoedig mogelijk besluiten of ze het ongevraagd advies volgt.
4. Wat gebeurt er als het MSB en de MSB-cliëntenraad een geschil hebben?
In eerste instantie kan worden bemiddeld door de commissie van vertrouwenslieden. Deze uit drie leden bestaande commissie moet door het MSB in overeenstemming met de cliëntenraad worden ingesteld. Het MSB en de cliëntenraad mogen beide één lid aanwijzen. Het derde lid wordt aangewezen door de twee andere leden. Ook is het mogelijk de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (LCvA) aan te wijzen.
Als die bemiddeling niet tot een oplossing leidt, kan de commissie uitspraak doen. Hiertegen staat hoger beroep open bij de zogeheten Ondernemingskamer (OK). Tegen een uitspraak van deze, in ondernemingsgeschillen gespecialiseerde rechtbank, kan niet in beroep worden gegaan.
De cliëntenraad heeft voor sommige onderwerpen de mogelijkheid een handhavingsverzoek in te dienen bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), bijvoorbeeld als sprake is van een gebrekkige medezeggenschapsregeling. De IGJ kan het MSB dan door een last onder dwangsom verplichten alsnog te voldoen aan de wet.
De cliëntenraad heeft verder de mogelijkheid een zogeheten enquêteverzoek in te dienen bij de OK, mits het MSB geen maatschap is. De cliëntenraad verzoekt de OK dan om onderzoek te doen naar het beleid en de gang van zaken binnen het MSB. De OK wijst zo'n verzoek toe als hij vindt dat er gegronde redenen zijn om aan juist beleid binnen het MSB te twijfelen. De OK benoemt vervolgens een onderzoeker, die verregaande bevoegdheden heeft zoals toegang tot de volledige administratie van het MSB. Alle kosten voor dit onderzoek zijn in beginsel voor het MSB. Hangende dit onderzoek kan de OK onder meer een persoon toevoegen aan het MSB-bestuur of MSB-bestuurders schorsen. Als wanbeleid wordt vastgesteld, kan de OK bijvoorbeeld een MSB-bestuurder ontslaan of zelfs het MSB ontbinden.
5. Wie bekostigt de MSB-cliëntenraad?
Het MSB moet alle kosten van de cliëntenraad vergoeden die redelijkerwijs noodzakelijk zijn voor de vervulling van de werkzaamheden van de cliëntenraad. Hierbij kan een knip worden gemaakt tussen enerzijds kosten van de cliëntenraad voor juridische bijstand, en anderzijds overige kosten zoals scholing en de onafhankelijke ondersteuning van de cliëntenraad.
Het MSB zal alle kosten voor juridische bijstand moeten vergoeden, mits die voorafgaand aan het maken ervan door de cliëntenraad zijn gemeld aan het MSB en ze redelijk zijn. Voor de overige kosten kunnen het MSB en de cliëntenraad jaarlijks een budget afspreken.
Waarvoor kunt u bij ons terecht?
Twijfelt u of uw MSB een cliëntenraad moet instellen of zoekt u hulp bij bijvoorbeeld het inrichten van de patiëntmedezeggenschap? Onze MSB specialisten helpen u graag verder.