Deskundigenkosten in het omgevingsrecht: uitzondering op de dubbele redelijkheidstoets

Op 25 juli jl. heeft de Afdeling bestuursrechtspraak een voor de praktijk relevante uitspraak gewezen over de vergoeding van (niet-juridische) deskundigenkosten in bestuursrechtelijke beroepsprocedures (op grond van artikel 8:75 Awb). In de uitspraak is een uitzonderingsgrond op de zogenaamde dubbele redelijkheidstoets geformuleerd, die met name van belang is voor zaken op het gebied van het omgevingsrecht.

Uitgangspunt in het bestuursrecht is dat de kosten van een door een rechtszoekende ingeschakelde deskundige – naast de forfaitaire vergoeding van kosten van rechtsbijstand – bij een gegrond beroep voor vergoeding in aanmerking komen, als het inroepen van die deskundige redelijk was en ook de deskundigenkosten zelf redelijk zijn. Deze ‘dubbele redelijkheidstoets’ vereist niet dat een deskundigenrapport over een voor de uitkomst van het geschil mogelijk relevante vraag uiteindelijk heeft bijgedragen aan de rechterlijke beslissing.

Op dit uitganspunt past de Afdeling bestuursrechtspraak voor het eerst een algemeen geformuleerde uitzondering toe, die zich in het bijzonder voordoet in zaken in het omgevingsrecht (dat dit overigens niet helemaal ‘nieuw’ is, blijkt uit een uitspraak van 25 april 2018). De uitzondering doet zich voor wanneer er verschillende beroepsgronden worden gericht tegen zeer verschillende aspecten van hetzelfde besluit, zoals geluid, geur of luchtkwaliteit. Als een van de beroepsgronden (bijvoorbeeld over het aspect geluid) wordt onderbouwd met een deskundigenrapport en de bestuursrechter na een inhoudelijke bespreking tot de slotsom komt dat die beroepsgrond niet slaagt, dan komen de kosten van het betreffende rapport niet voor vergoeding in aanmerking. Ook niet als het besluit vanwege een ambtshalve te toetsen aspect of andere beroepsgrond voor vernietiging in aanmerking komt.

Wat zijn de gevolgen hiervan voor de praktijk? In omgevingsrechtelijke zaken is en blijft het in voorkomende gevallen essentieel om als rechtszoekende een deskundige in te schakelen. De keuze daartoe wordt – gelet op de dubbele redelijkheidstoets en het risico dat de kosten (deels) voor eigen rekening blijven – in de regel al niet lichtzinnig gemaakt. Ook wordt daarbij reeds afgewogen op welk aspect(en) van het besluit het op te stellen deskundigenrapport wordt gericht. Desondanks zou de nieuw geformuleerde uitzondering in sommige zaken nog eens een extra drempel voor rechtzoekenden kunnen opwerpen.

Dit is een Legal Update van de praktijkgroepen Bestuursrecht en Omgevingsrecht.

Download als pdf